Het voorbije jaar zijn in sneltempo tal van digitale en virtuele artistieke initiatieven ontstaan, mede ondanks/dankzij de coronacrisis. Digitale kunst in een virtuele omgeving focust zich voornamelijk op visual arts, al dan niet in een digital twin omgeving. Slechts een paar initiatieven, zoals Area for Virtual Artof CIVA Festival (beiden geïnitieerd door sound:frame), doorbreken de gekende (digitale) artistieke referentiekaders, maar onderbelichten nog steeds de uitvoerende kunsten.
De onderzoeksgroepen Maxlab en CREATIE hebben het voorbije jaar deze virtuele initiatieven bestudeerd en ook zelf digitale co-creatie-experimenten binnen een virtuele omgeving opgezet. Een voorbeeld hiervan zijn de verschillende rooms in Mozilla Hubs, waarbij een verscheidenheid aan parameters werd onderzocht: live performance, co-creatie, interdisciplinariteit binnen een digitale context, digitale beleving en dynamische interactie.
Wat volgt, is een beeldverslag van deze rooms – een fotoreeks als getuige van een immersieve zoektocht in Mozilla Hubs.
Lockdown Lobby
De Lockdown Lobby ontstond als een initiatief om de sleur in de dagelijkse livestreams te doorbreken. Hoewel de artistieke wereld in maart en april 2020 vol goede moed livestream performances bleef spuwen, werd het vanaf mei al knap vervelend om weer maar eens naar een YouTube of Vimeo interface te staren.
Oorspronkelijk was deze artslounge in Mozilla Hubs een reactie op al die livestreams. We wilden een publiek weer laten samenkomen en hen via hun avatars gezamenlijk hun ongezouten mening laten geven over nieuwe creaties en composities.
Elke lockdown-compositie (samenwerkingen tussen hedendaags fluitiste Ine Vanoeveren en verschillende internationale componisten) werd gepresenteerd in een op maat gemaakt setting in Mozilla Hubs – dit om de muzikale narratief digitaal te versterken dankzij visuele immersie in een virtuele ruimte.
Maar al snel groeide de ruimte uit tot een virtuele lounge voor digitale kunst: 3D-modellen, digitale scans, foto’s en GIF’s van onderzoekers bij Maxlab en CREATIE vulden de Lobby.
In januari 2021organiseerden we een virtuele première-party, waarbij Trumpet Vine, een nieuwe compositie van Jason Eckard voor altfluit solo, met animaties van Geoffa Fells, werd voorgesteld.
Muzikale en artistieke vrienden van over heel de wereld waren present en voor even hadden we het gevoel om weer echt op een première aanwezig te zijn. Eckardt kreeg live complimenten over zijn nieuwe compositie, een ervaring die hij bijna een jaar heeft moeten missen vanwege die verdomde YouTube-livestreams.
Ondanks dat een slechte internetconnectie hier en daar wat roet in het eten strooide, sloten we de avond zowaar af met een virtuele dance party op de tonen van YMCA. De combinatie met een feestelijke gin-tonic maakte de ervaring compleet en deed het hunkeren naar fysieke performances verdwijnen. Of toch voor heel even.
Bezoek de Lockdown Lobby hier in Mozilla Hubs.
Concept, design en performance: Ine Vanoeveren
Composities: Anahita Abbasi, Jason Eckardt, Geoffa Fells, Marcelo F. Lazcano, Frederik Neyrinck
Featured Artists: Janna Beck, Umut Eldem, Max Schweder, Kristof Timmerman
Lockdown Lobby
Trumpet Vine Room
Octopus Room
Max Schweder
Kristof Timmerman
Janna Beck
Studio POC Lounge
Een aspect dat niet werd belicht in de Lockdown Lobby is dat van digitale live performance. Elk werk, elke video, elke performance is permanent te bekijken en te beleven, maar kende geen publiekelijk live event.
Tijdens NextDoors 2021, de jaarlijkse interdisciplinaire projectweek aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen, wilde Studio POC de studenten een digitaal alternatief aanbieden voor hun afgelaste NextDoors-festival. Met het project Inclusiv/Exclusiv werden de kunstactiviteiten, die normaal gezien incampus deSingel te bewonderen zijn, naar buiten gebracht.
Tijdens dit event werden motion graphics en experimentele video's geprojecteerd op de Immersive Cube, waaronder video's van studenten van deKunsthumaniora!. Op de buitenmuren van deSingel waren live tekeningen en animaties van studenten van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te bewonderen, in dialoog met een live performance van jazzstudenten van het conservatorium.
Het ganse evenement werd dynamisch gestreamd in de virtuele Studio POC Lounge.
In de fysieke wereld speelde het jazz combo van het conservatorium in de hal van deSingel, onderaan de trappen. In de virtuele wereld konden bezoekers samen op diezelfde trappen naar de energieke livestream kijken. Avatars bewogen zich door de ganse ruimte, soms op zoek naar een rustiger plekje om even met een paar vrienden te praten. Dankzij de dynamische audioperceptie van Mozilla Hubs kunnen avatars 10 virtuele meters verder een gezellig onderonsje houden zonder andere bezoekers te storen.
Tijdens het event konden ze ook nog snel de 3D-tentoonstelling van Annelise Cerchedean meepikken.
De trappen van deSingel fungeerden op deze manier als artistieke portalen, waarbij de live performance en de virtuele livestream mekaar ontmoeten op eenzelfde plek. Het uitgangspunt van het event was volledig gericht op de livestream in de virtuele omgeving, net omdat er geen publiek fysiek aanwezig mocht zijn tijdens de opnames. Daarom werden de opstelling, de flow en de narratief volledig vanuit een digitaal perspectief ontwikkeld, waardoor de virtuele beleving spannender en waardevoller was dan het fysieke event. Dankzij een autonome digitale esthetiek kunnen livestreams in een virtuele setting een duidelijke meerwaarde geven aan een virtueel publiek.
Bezoek de Studio POC Lounge met de aftermovie van Inclusiv/Exclusiv hier in Mozilla Hubs.
Room design: Max Schweder, Ine Vanoeveren
Virtuele expo: Annelise Cerchedean
Livestream: Tom Dietvorst, Kristof Timmerman
Audioproductie: Jurgen Techel
Set-up en techniek: Tom Dietvorst, Rik Suijs, Martine Thoné, Geert Van Impe
3D-scanning: Annelise Cerchedean, Thomas Gladiné
Aftermovie: Wes Nijssen
Coordinatie: Janna Beck, Kristof Timmerman, Ine Vanoeveren
Met de steun van Lab 101, BeamInc en de stad Antwerpen
Anneliese Cerchedean
Virtuele Academie & Conservatorium
Ook de opendeurdag van de Koninklijk Academie voor Schone Kunsten en het Koninklijk Conservatorium Antwerpen moest dit jaar noodgedwongen weer digitaal doorgaan. Tijdens de eerste lockdown in april 2020 werd er in sneltempo een opendeurdag via Zoom en chatbox georganiseerd. Nu, een jaar later, werd het niveau van een virtuele opendag hoger getild. De onderzoeksgroepen Maxlab en CREATIE ontwikkelden virtuele ruimtes in Mozilla Hubs, waardoor toekomstige studenten toch een stukje van die specifieke vibe van de kunsthogescholen konden ervaren.
Studenten stonden als avatar-hosts klaar om alle prangende vragen van onze volgende generatie studenten te beantwoorden. In de Fisherman’s Lobby – een lobby die werd vormgegeven door middel van een klassiek beeld uit de Academie te transformeren naar een low-poly mastodont – werden bezoekers ontvangen. Deze lobby is een mashup van de gebouwen van de Academie en het Conservatorium, aangevuld met digitale ervaringen.
Fisherman’s Lobby
Hier is het verhaal van de Koninklijke Visser, die ging vissen om zijn geest leeg te maken en te vullen met nieuwe ideeën. Hij probeert deze ideeën te vangen in het Koninklijk Conservatorium Antwerpen en de Koninklijke Academie Antwerpen ...
Naast een algemene ontmoetingsplaats, is de Fisherman’s Lobby ook een display van de verschillende mogelijkheden en opties binnen Mozilla Hubs. Zo is er een film met output van onderzoekers van Maxlab en CREATIE dat in constante loop wordt afgespeeld. De audio is enkel te horen binnen een beperkte straal rond het scherm, zodat er voldoende ruimte overblijft om te communiceren met mekaar.
Wat verder in de wandelgangen van de Academie staat een standbeeld Vers 6 van Paul Van Ostaijen te reciteren, met de stem van dichter Philip Meersman. Het standbeeld is gemaakt van 2 loodrecht op mekaar geplaatste transparante png’s. Via Soundcloud ‘reciteert’ het standbeeld in een constante loop.
Cube Room
De oranje lijnen bakenen het parcours af dat bezoekers kunnen volgen, om zo alle rooms en installaties te kunnen bezoeken. Op het standbeeld staat een grote oranje kubus – het digitale portaal naar de Cube Room. Deze room is de virtuele twin van de Immersive Cube, een kubus van 3mx3mx3m, waarom langs elke zijde kan gebeamd worden. Bezoekers kunnen deze kubus ook instappen, waardoor ze omgeven zijn door digitale projecties. Zo ook bij de virtuele kubus in de Cube Room, waarbij een immersieve ervaring virtueel wordt gerecreëerd.
Expositieruimtes van de Academie en het Conservatorium
Naast de Cube Room kunnen bezoekers nog 2 andere expositieruimtes ontdekken. Zowel de Academie als het Conservatorium kregen voor deze gelegenheid een virtueel equivalent, waar toekomstige studenten en bezoekers een inkijk kregen in het artistieke proces van beide scholen. Via de 3D-maquettes in de Fisherman’s Lobby belanden de bezoekers in de respectievelijke expositieruimtes.
Bij de Academie werden de tuin en de Lange Zaal virtueel gekloond. In de tuin is er een expositie van de verschillende Instagramaccounts van de opleidingen aan de Academie, terwijl de Lange Zaal een bonte verzameling is van werk van studenten. Via clickable GIF’s komen bezoekers via een nieuw tabblad op een externe webpagina terecht met de uitleg en volledige video van het kunstwerk. Hierdoor is het voor bezoekers mogelijk om samen naar een bepaald werk te kijken en toch nog steeds met mekaar te kunnen praten via de Mozilla Hubs ruimte.
Het Conservatorium wordt virtueel voorgesteld via de iconische ingang van deSingel, waar de verschillende opleidingen elk hun eigen hoekje kregen toegewezen. Zo kunnen bezoekers van Jazz naar Dans wandelen, via Muziek Klassiek en Drama. Ook hier is hetzelfde systeem van de clickable GIF’s toegepast, zodat bezoekers samen van een performance kunnen genieten en toch nog met mekaar in contact blijven.
De tuin van deSingel werd omgevormd tot een Luistertuin met podcasts van de Woordkunstafdeling.
Beide scholen worden opgevrolijkt door 3D-gemodelleerde en geanimeerde sculpturen: een fuchsia tweekoppig paard voor de Academie en enkele neongroene kippen in de tuin van het Conservatorium. In de Fisherman’s Lobby vliegt een draak. Al deze objecten zijn van de hand van Jonathan Labiche.
Empty Mind Project
Ten slotte keren we terug naar de Fisherman’s Lobby. In het lege hoofd van de Koninklijke Visser bevindt zich nog een digitale installatie, als onderdeel van het Empty Mind Project. Binnen dat project, gefinancierd door DARIAH-EU, onderzoeken we manieren om bestaande virtuele platformen gemodificeerd in te zetten om interdisciplinaire digitale live performances met een dynamische meerwaarde te creëren. Een eerste stap in dit proces is deze virtuele installatie, waarbij een 360° video in het lege hoofd van het standbeeld is geplaatst.
Net zoals bij het grote scherm en het poëtische standbeeld, is ook hier geluid toegevoegd binnen een zeer beperkte perimeter. Bezoekers moeten het hoofd betreden om de muziek te kunnen horen – een live-opname van het solowerk voor fluit ‘No I am not roaming aimlessly’ van de Iraanse componiste Anahita Abbasi. Deze compositie is gebaseerd op twee verschillende ideologieën: Dialogical Self Theory en Sufisme. Dialogical Self Theory verweeft twee concepten, ‘zelf’ en ‘dialoog’, op zodanige wijze dat een dieper begrip van de onderlinge verbondenheid van ‘zelf’ en maatschappij wordt bereikt. Basis van dit werk is de Engelse vertaling van een gedicht van Rumi.
Terwijl de bezoekers omringd worden door deze muziek, kunnen ze de 360°-video binnenstappen. Eens binnen in deze vreemde bol, wordt de bezoeker als het ware omringd door een desolaat, mystiek landschap. Zowel het beeld als de muziek creëren op deze manier een immersieve ervaring voor de bezoeker, waardoor de emotionele narratief van werk multisensorieel wordt versterkt.
Concept & Design | Schools of Arts
Janna Beck, Annelise Cerchedean, Thomas Gladiné, Jonathan Labiche, Max Schweder, Kristof Timmerman, Ine Vanoeveren
External Development & Design
Roman Senkl, Nils Corte, Nils Gallist, Armin Luschin
Bezoek hier de Fisherman’s Lobby in Mozilla Hubs voor de volledige ervaring, of ga rechtstreeks naar één van de expositieruimtes: Academie, Conservatorium, Cube Room.
Toekomstig onderzoek naar digitale live performance
De komende jaren zullen Maxlab en CREATIE digitale en virtuele live performances verder onderzoeken en ontwikkelen. Hierbij zal diepgaand onderzoek worden verricht rond zogenaamde artistieke portalen. Deze portalen vormen de connectie tussen fysieke en de virtuele performances. Vanaf welk punt voelen performers en/of toeschouwers zich deel van de digitale realiteit? De technologie is hier belangrijk, maar hoogstens een hulpmiddel om de grafische, ruimtelijke, verhalende, … constructie te ondersteunen.
Onvermijdelijk komen we hier het begrip ‘immersie’ tegen, en dan niet in de populaire, gedevalueerde betekenis, waar eerder gerefereerd wordt naar ‘beleving’. Immersie is het opgaan van de perceptie van tijd en ruimte in de nieuwe realiteit waardoor je je niet langer bewust bent van de omgeving waarin je je fysiek bevindt.
De volgende stap van het DARIAH project is de ontwikkeling van een alternatief platform voor live performances met een Rokoko motion capture suit, toegankelijk op de meeste laptops en mobiele apparaten. Het team wordt verdeeld in 4 groepen, die zich elk richten op een specifiek onderdeel van het onderzoeks- en ontwikkelingsproces:
- performers & tools: onderzoeken van data, verkregen uit performance (beweging en audio)
- datamining & overdracht: technologische ondersteuning
- platform & interactie: ontwikkeling van het platform
- visuals & variabel ontwerp: avatars, omgeving en interactiviteit
De samenwerking tussen de onderzoekers van AP Hogeschool en het professionele ontwerpteam van Studio Plankton gebeurt in workshopvorm. Elke maand brengen we een middag samen door met het ontwikkelen, brainstormen, creëren en uitwisselen van expertise. Tegen het einde van het project smelten het onderzoek en de ontwikkeling van de 4 teams samen voor de uiteindelijke voorstelling van Empty Mind.
Multidisciplinair team:
Janna Beck: grafisch ontwerp
Umut Eldem: live elektronics
Wim Henderickx: componist, live-elektronics
Kris Meeusen: 3D-animaties
Wes Nijssen: Rokoko mocap suit specialist
Kristof Overdulve: ICT-ondersteuning en platform ontwikkeling
Max Schweder: digitaal kunstenaar, platform ontwikkeling
Studio Plankton: 3D-animaties
Kristof Timmerman: artistieke leiding, productie
Ine Vanoeveren: performer, artistieke leiding